DRUCKVERSION Opowiesci znad Niemna

Rzeka i mieszkajacy nad nia - dzis i dawniej - ludzie. To temat ksiazki pewnego Niemca o rzece Niemen

Rozmowa z UWE RADA *

Przygotowuje wlasnie ja Uwe Rada z Berlina. W ostatnich dniach odwiedzil Bialystok, kolejny raz jezdzil tez na Bialorus. Nad Niemen. By spotykac sie z ludzmi, rozmawiac o kontaktach miedzy Polska, Bialorusia i Litwa. By odkrywac miejsca, do których malo kto - jesli chodzi o klasycznych turystów - dociera.

Andrzej Klopotowski: Co robisz w Bialymstoku? Co cie tu sprowadza?

Uwe Rada: Pracuje nad ksiazka, która bedzie opowiadac o rzece Niemen. To bedzie juz moja druga rzeka, która opisuje w ksiazce. Moja druga opowiesc. Pierwsza byla poswiecona Odrze. Interesujace jest to, ze w krótkim czasie Odra zmienila swój image. Przez lata byla rzeka graniczna, byla rzeka, która dzielila i która dopiero niedawno "otworzyla" sie szerzej. Odgrywa nowa role. Niemen, a przynajmniej jego czesc, przez wiele lat odgrywal podobna role. Byl granica miedzy Prusami Wschodnimi a Rosja, a dzis mozna powiedziec, ze jest rzeka graniczna Unii Europejskiej. Stanowi przeciez granice pomiedzy Rosja - obwodem kaliningradzkim, a Litwa. Ale jest tez rzeka laczaca w pewien sposób Bialorus, Litwe i wlasnie obwód kaliningradzki.

Które oblicze rzek jest ciekawsze - te graniczne, czy tez to które laczy?

- Niemen zawsze byl rzeka, nad która zamieszkiwalo wspólnie wiele narodów. Byl taka rzeka na pograniczu kultur. Przez lata czesc Niemna zwiazana byla z kultura niemiecka. Z kultura litewska. Wezmy trase z Kowna do Jurborka [na zachód od Kowna, wzdluz Niemna - red.]. Tu sa pozostalosci po zamkach.

Przez lata byla to granica Wielkiego Ksiestwa Litewskiego i panstwa Krzyzackiego

- Dokladnie. Tak samo mieszkali nad Niemnem przeciez Polacy, Bialorusini, Zydzi. Jest to wiec rzeka wielu kultur. Jest jak Adam Mickiewicz, twórca, który istnieje w swiadomosci kilku narodów - Polaków, Bialorusinów i Litwinów. Niemen laczyl wiec, ale i dzielil narody.

Czego sie spodziewasz dzis nad Niemnem?

- Po pierwsze interesujace jest oblicze bialoruskie. W tym kraju sa dwie wazne rzeki. Niemen na zachodzie i Dniepr na wschodzie. Niemen plynie na zachód, ciagnie ten kraj na zachód. Jest wiec w pewien sposób europejska perspektywa Bialorusi. Spotkalem w trakcie moich podrózy wiele osób. Tu na Podlasiu ludzie opowiadali mi o wspólpracy o zwiazkach regionów - Podlasia i Grodzienszczyzny. O wspólpracy Suwalk z Grodnem i Suwalk z Mariampolem. Tez o wielkiej roli, która jako osrodek turystyczny odgrywaja Druskieniki. Rozmawialem z ludzmi, którzy stad, z Bialegostoku, jezdza na Bialorus i na Litwe. Rozmawialem o ich spostrzezeniach.

Sadzisz, ze ta rzeka moze byc szansa turystyczna dla naszych panstw? Na rozwój obszarów kulturalnych wokól Niemna?

- Jak najbardziej. Wielka szansa na takie polaczenie jest Kanal Augustowski z przejsciem granicznym, które laczy Polske z Bialorusia. Tak samo Niemen, który laczy Grodno z Druskienikami, z Litwa.

Kiedy powstanie twoja ksiazka?

- We wrzesniu bedzie gotowa. W tym samym czasie chce przyjechac znów do Bialegostoku na festiwal "Inny Wymiar", który bedzie poswiecony kulturze niemieckiej w Bialymstoku.

Przywieziesz ze soba polska wersje ksiazki?

- Ksiazka ukaze sie po niemiecku. Instytut Goethego w Minsku chce wydac tez wersje bialoruska ksiazki. O polskim wydaniu bede jeszcze rozmawiac, m.in. z Krzysztofem Czyzewskim z Fundacji Pogranicze.

Do zobaczenia wiec na "Innym wymiarze".

* Uwe Rada, dziennikarz "Die Tageszeitung", badania zwiazane z Niemnem realizuje w ramach stypendium Fundacji Polsko-Niemieckiej Wspólpracy, która wspiera dzialania dziennikarzy z obu panstw. Ksiazke wyda oficyna Siedler-Verlag

Andrzej Klopotowski, Gazeta Wyborcza, 14.5.2010


DRUCKVERSION